Her taraftar, transfer dönemini iple çeker. Tuttuğu takıma yeni ve bilhassa yıldız futbolcuların katılması onları heyecanlandıran unsurlardan biridir. Futbol kulüplerinin gelirlerinden bahsettik oysa giderlere bakacak olursak en büyük harcamalar tekrar transfer dönemlerinde yapılıyor. Özellikle son yıllarda, artık futbolcular için heybetli ücretlerin ödendiğine tanık oluyoruz. Son olarak 2021 yılında farklı ülkelerden tüm takımlar, 4.86 milyar dolarlık bir aktarma harcaması yaptı. Bu 2020 yılında 5.63 milyar dolar, 2019’da ise 7.35 milyar dolardı. Pandeminin kulüp ekonomilerini etkilemesiyle toplam masraf tutarlarının azaldığını görsek bile, hala çok büyük bir havuzdan bahsediyoruz.
Tabii ama aktarma denilince akla ilk gelen platform ise ‘Transfermarkt’ oluyor. Transfermarkt aracılığı ile takımların ve futbolcuların istatistiklerine, form durumlarına ve aktarma harcamalarına ulaşabiliyoruz. Bugün bizim ele alacağımız konu ise, Transfermarkt’ta yer alan futbolcu piyasa değerlerinin hangi kriterlere göre hesaplandığı.
Öncelikle, ‘Bonservis bedeli’ ve ‘Piyasa Değeri’ nedir?
Futbolcular, bir takımla anlaştığında işi resmiyete dökmek namına kontrat imzalarlar.
Eğer futbolcu, kontrat süresi devam ederken diğer bir takıma gitmek isterse, gitmek istediği takımın şu anki takımına bir tazminat ödemesi gerekir. İşte bu tazminat tutarına bonservis bedeli diyoruz. Bonservis bedeli, futbolcunun sözleşmesinde yer alan serbest kalma ücreti ya da takımların arasındaki anlaşmaya kadar değişim gösterebilir.
Piyasa değeri ise oyuncuların dönemsel performasına ve değişik etmenlere bağlı olarak değişen tahmini bonservis bedelleridir. Resmi nitelikte olmayan piyasa değerleri, o dönemin transfer için harcanan paraya, ekip bütçelerine, ülkere ve futbolcunun özelliklerine göre değişiklik gösterebilir.
Peki Transfermarkt futbolcuların piyasa değerlerini nasıl hesaplıyor?
Ilk Kez Transfermarkt’ın her ne dek aktarma denilince akla gelen ilk platform olsa bile devlete ait bir özellik taşımadığını belirtelim. Yani futbolcuların piyasa değerleri, varsayım üstüne hesaplanıyor.
Peki bunu nasıl yapıyorlar?
İlk olarak Transfermarkt’ın belirtilmiş bir algoritma kulanmadığını söyleyelim. Amaçları, oyuncunun net fiyatını yok, o anki futbol piyasasına kadar oyuncunun satışı/transferi olması durumunda o oyuncudan beklenen değeri belirlemek. Bunu yaparken de oyuncu istatistikleri ve son dönem performansı, oyuncunun transfer geçmişi, yer aldığı lig, oyuncu hakkında meydana çıkan haberler ve Transfermarkt topluluğundan yararlanıyorlar.
Oyuncu için daha önce ödenen aktarma ücreti ve maaşlar hesaba katılıp, aktarma piyasasında başka oyunculara ödenenen ücretler de ele alınıyor ve sıradan bir bedel belirleniyor. Bu değerler, her sezon iki defa baştan güncelleniyor. Sezon devam ederken yeni süre almaya başlayan ve performansını artıran genç oyuncular içinse bu güncelleme yoluna daha sık başvuruluyor. Yani Transfermarkt’ın futbolcuların piyasa değerini belirlerken genç oyuncuların takibine öncelik verdiğini ve onlar için daha sıkı bir egzersiz yaptıklarını söyleyebiliriz.
Transfermarkt’ın futbolcu piyasa değerlerini hesaplarken baktığı kriterler:
Futbolcunun yaşı Futbolcunun kulüp ve ulusal takımda gösterdiği performans Futbolcunun oynadığı ligin sportif ve mali açıdan seviyesi Futbolcunun gelişme potansiyeli Futbolcu ile ilgilenen kulüp sayısı ve seviyesi Futbolcunun tecrübesi Futbolcunun sakatlık yaşama duyarlılığı Aktarma piyasasındaki genel eğilimler, talepler ve ödenen ücretler
Bu kriterlere ek olarak öbür durumlar da ortaya çıkabiliyor.
Kulübün oyuncu için belirlediği bonservis bedeli, transfer şartları, oyuncunun istekleri, ücret seviyesi, sözleşme opsiyonları gibi durumları misal olarak verebiliriz.
Transfermarkt’ın futbolcu piyasa değerlerini neye tarafından hesapladığını görmüş olduk. Derhal ödenen bonvervisin yüksekliği ile futbol tarihine geçmiş transferlere bir bakalım ve oyuncuların o dönemki Transfermarkt piyasa değerlerini inceleyelim.
En yüksek bonservisin ödendiği futbolcu transferleri ve piyasa değerleri:
Neymar Kylian Mbappe Ousmane Dembele Philippe Coutinho Joao Felix Antoine Griezmann Jack Grealish Cristiano Ronaldo Romelu Lukaku Eden Hazard
Eden Hazard’ın Chelsea’den Real Madrid’e transferi
Sezon: 2019/2020 Resmi Olarak ödenen bonservis: 115 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 150 milyon euro
Belçikalı futbolcu Eden Hazard, Fransız ekibi Lille’de gösterdiği performansın arkasından Chelsea’ye katıldı.
Beklenen bu gelişme 2019 yılında yaşandı ve Hazard, 115 milyon euroluk bonservis bedeliyle Madrid’in yolunu tuttu.
Lukaku’nun Inter’den Chelsea’ye transferi:
Sezon: 2021/2022 Resmi Olarak ödenen bonservis: 115 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 100 milyon euro
Premier Lig ekibi Chelsea, fiilen 2011 yılında Lukaku’yu 15 milyon euro karşılığına Belçika takımı Anderlecht’ten kadrosuna katmıştı. Lukaku o dönem bir türlü bekleneni veremedi ve West Brom’a kiralandı. Bu noktadan sonra kariyeri bundan böyle Chelsea’den egemen ilerleyen Lukaku, kendini 2019 yılında Inter’e transfer olduktan sonra gösterebildi. Chelsea de bu performansa düşüncesiz kalmayarak 2011’de 15 milyon euroya aktarma ettiği Lukaku’yu 2021’de 115 milyon euroya her yerde kadrosuna kattı.
Cristiano Ronaldo’nun Real Madrid’den Juventus’a transferi:
Sezon: 2018/2019 Resmi Olarak ödenen bonservis: 117 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 100 milyon euro
Fiilen CR7’den bahsedecek olursak eğer, aklımıza ilk olarak Manchester United’dan Real Madrid’e transferi gelebilir.
Ancak Ronaldo’nun bir sonraki satışı daha da fazla bir ücretle gerçekleşti. Ronaldo, 23 yaşında geldiği Real Madrid’den 2018 yılında 31 yaşındayken ayrıldı ve 117 milyon euro karşılığına Juventus’a katıldı.
Jack Grealish’in Aston Villa’dan Manchester City’ye transferi:
Sezon: 2021/2022 Resmi Olarak ödenen bonservis: 117.5 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 65.5 milyon euro
Aston Villa altyapısından yetişen İngiliz futbolcu Jack Grealish, 2011 yılında adımını attığı takımına 2021 yılında tam 117.5 milyon euro kazandırdı. Grealish, dudak uçuklatan bu bonservis bedeliyle katıldığı Manchester City’de kariyerine devam ediyor.
Antoine Griezmann’ın Atletico Madrid’den Barcelona’ya transferi:
Sezon: 2019/2020 Resmi Olarak ödenen bonservis: 120 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 130 milyon euro
Atletico Madrid, yaptığı transferlerden performans alması ve daha yüksek bonservis bedelleriyle ayrı takımlara göndermesiyle meşhur.
Ancak Barcelona’da bu aşı tutmadı ve İspanyol oyuncu daha sonra baştan kiralık da olsa Atletico’ya döndü.
Joao Felix’in Benfica’dan Atletico Madrid’e transferi:
Sezon: 2019/2020 Resmi Olarak ödenen bonservis: 127.2 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 70 milyon euro
Atletico Madrid’in transfer sisteminden aşağı yukarı bahsetmiştik. Atletico, Benfica’da forma giyen 19 yaşındaki Felix’in performansına ise düşüncesiz kalamadı. İspanyol ekibi, 2019 yılında kesenin ağzını açarak 127.2 milyon euro karşılığında genç futbolcuyu kadrosuna kattı. O dönem 19 yaşında olmasına karşın futbol tarihinin en yüksek bonservisli transferlerden birisi olması fazla tartışılmış, Felix ise ”Aktarma ücretlerini futbol piyasası belirliyor. Benim buradaki tek amacım futbol oynamak” diyerek kendini savunmuştu.
Philippe Coutinho’nun Liverpool’dan Barcelona’ya transferi:
Sezon: 2017/2018 Resmi Olarak ödenen bonservis: 135 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 90 milyon euro
Futbol tarihinde uğruna en yüksek bonservis ödenen futbolcuların çoğunun Brezilyalı olmasına şaşmamalı.
İşte Philippe Coutinho da bunlardan biriydi. Barcelona, 2018’de Coutinho’yu Liverpool’a 135 milyon euro ödeyerek kadrosuna kattı oysa performasıyla bir türlü bonservisinin karşılığını veremedi. Coutinho, şimdi Aston Villa’da kiralık olarak forma giyiyior.
Ousmane Dembele’nin Dortmund’dan Barcelona’ya transferi:
Sezon: 2017/2018 Resmi Olarak ödenen bonservis: 140 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 33 milyon euro
Ousmane Dembele, tekrar genç yaşına karşın yüksek bir bonservisle aktarma olan isimlerden. Barcelona, sene 2017’yi gösterdiğinde Alman ekibi Dortmund’un sadece 1 sezon önce 35 milyon euroya kadrosuna kattığı Dembele için 140 milyon euro ödedi.
Kylian Mbappe’nin Monaco’dan Paris Saint – Germain’e (PSG) transferi:
Sezon: 2018/2019 Resmen ödenen bonservis: 145 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 120 milyon euro
Son dönemin ve geleceğin parlayan yıldızlarından Kylian Mbappe, Fransız devi Paris Saint – Germain’in gözünden de kaçmadı.
Şimdiden Cristiano Ronaldo ve Lionel Messi ile kıyaslanan Mbappe’nin ilerleyen yıllarda bonservis bedelini daha da artıracağına kimsenin şüphesi yok.
Neymar’ın Barcelona’dan Paris Saint – Germain’e (PSG) transferi:
Sezon: 2017/2018 Resmen ödenen bonservis: 222 milyon euro O dönemki Transfermarkt piyasa değeri: 100 milyon euro
Fransa Ligi Ligue 1’de çaba eden Paris Saint – Germain (PSG), Katar Sermayesi’ne satılmasıyla birlikte yıldız futbolculara alışmıştı fakat kimse bu kadarını beklemiyordu. 2017/18 sezonunda Barcelona Neymar’ı takımdan yollamayı fazla istemese bile, Fransız ekibi 222 milyon euroluk bağımsızlık kalma ücretini ödeyerek yıldız oyuncuyu kadrosuna kattı. 222 milyon euroluk bu aidat, futbol tarihinde de bir rekorun kırılması anlamına geliyordu. Neymar’ın bu transferi, hala uğruna en yüksek bonservis ücreti ödenenen transfer olarak birinciliğini koruyor.
.